Zvese zvaunoda Kuti Uzive Nezve Thalassemia

Zvemukati

• Zviratidzo zve thalassemia
• Zvinokonzera thalassemia
• Mhando dzakasiyana dze thalassemia
• Kuziva chirwere thalassemia
• Kurapa sarudzo dze thalassemia
• Thalassemia beta
• Thalassemia huru
• Thalassemia intermedia
• Thalassemia alpha
• Hemoglobin H
• Hydrops fetalis
• Thalassemia uye kupererwa neropa
• Thalassemia uye genetics
• Thalassemia diki
• Thalassemia muvana
• Kudya kweiyo thalassemia
• Kufungidzira
• Makore ekurarama
• Thalassemia inobata sei kubata pamuviri?
• Outlook

Chii chinonzi thalassemia?

Thalassemia chirwere chakagara nhaka cheropa umo muviri unoita isina kujairika hemoglobin. Hemoglobin ndiyo protein molecule iri mumasero matsvuku eropa anotakura oxygen.

Iko kusagadzikana kunoguma nekuparadza kwakanyanya kwemasero matsvuku eropa, ayo anotungamira kune anemia. Anemia chirwere umo muviri wako usina zvakakwana zvakajairika, masero matsvuku eropa ane hutano.

Thalassemia inogarwa nhaka, zvichireva kuti mumwe wevabereki vako anofanira kunge ari mutakuri wedambudziko. Inokonzereswa nekuchinja kwemajini kana kubviswa kwezvimwe zvidimbu zvemajini.

Thalassemia diki iri fomu isiriyo yakakomba yechirwere. Kune maviri epamusoro mafomu e thalassemia ayo akakomba zvakanyanya. Mune alpha thalassemia, imwe yeiyo alpha globin magene ine shanduko kana kusanzwisisika. Mu beta thalassemia, iyo beta globin magene anokanganiswa.

Imwe yeaya mafomu e thalassemia ane akasiyana madiki. Iyo chaiyo fomu yauinayo inokanganisa kuoma kwezviratidzo zvako uye nemaonero ako.

Zviratidzo zve thalassemia

Zviratidzo zve thalassemia zvinogona kusiyana. Zvimwe zvezvinhu zvakajairika zvinosanganisira:

• pfupa kushomeka, kunyanya kumeso
• weti yakasviba
• kunonoka kukura uye kukura
• kuneta zvakanyanya uye kuneta
• yero kana ganda rakachenuruka

Haasi munhu wese ane zviratidzo zvinooneka zve thalassemia. Zviratidzo zvechirwere zvinowanzo ratidza gare gare muhucheche kana kuyaruka.

Zvinokonzera thalassemia

Thalassemia inoitika kana paine chisina kujairika kana shanduko mune imwe yemageneti anobatanidzwa mukugadzira hemoglobin. Iwe unotora nhaka iyi yakasarudzika kubva kuvabereki vako.

Kana mumwe chete wevabereki vako ari mutakuri we thalassemia, unogona kukura chimiro chechirwere chinozivikanwa se thalassemia diki. Kana izvi zvikaitika, pamwe hauzove nezviratidzo, asi uchave mutakuri. Vamwe vanhu vane thalassemia diki vanoita zviratidzo zvidiki.

Kana vese vabereki vako vari vatakuri vethalassemia, iwe une mukana wakakura wekugara nhaka yakakomba fomu yechirwere.

muvanhu vanobva kuAsia, Middle East, Africa, uye nyika dzeMediterranean senge Girisi neTurkey.

Mhando dzakasiyana dze thalassemia

Kune matatu makuru marudzi e thalassemia (uye mana madiki):

• beta thalassemia, iyo inosanganisira madiki makuru uye epakati
• alpha thalassemia, iyo inosanganisira subtypes hemoglobin H uye hydrops fetalis
• thalassemia diki

Ese aya marudzi uye madiki anosiyana muzviratidzo uye kuomarara. Kutanga kunogona zvakare kusiyana zvishoma.

Kuziva chirwere thalassemia

Kana chiremba wako achiedza kuongorora thalassemia, vangangotora muyero weropa. Vanozotumira iyi sampu kubazi kuti iongororwe kupererwa neropa uye hemoglobin isina kujairika. Nyanzvi yebazi inotarisawo ropa pasi pe microscope kuti ione kana masero matsvuku eropa akaumbwa zvisingaite.

Masero matsvuku eropa akaomeswa chiratidzo che thalassemia. Nyanzvi yebazi inogona zvakare kuita bvunzo inozivikanwa sehemoglobin electrophoresis. Muedzo uyu unoparadzanisa mamorekuru akasiyana mumasero matsvuku eropa, achivabvumidza kuti vaone mhando isina kujairika.

Zvichienderana nerudzi uye kuomarara kweiyo thalassemia, kuongororwa kwemuviri kunogona kubatsirawo chiremba wako kuti aongororwe. Semuenzaniso, spleen yakakura kwazvo inogona kupa chiremba wako kuti une hemoglobin H chirwere.

Kurapa sarudzo dze thalassemia

Kurapa kwe thalassemia kunoenderana nerudzi uye kuomarara kwechirwere chakabatanidzwa. Chiremba wako anokupa iwe nzira yekurapa iyo inoshanda zvakanyanya kune yako chaiyo kesi.

Mimwe yemishonga yacho inosanganisira:

• kuwedzerwa ropa
• pfupa remongo
• mishonga uye zvinowedzera
• zvinokwanisika kuvhiya kubvisa iyo spleen kana nduru

Chiremba wako anogona kukuraira kuti usatora mavitamini kana zvinowedzera zvine iron. Izvi zvinonyanya kuitika kana iwe uchida kuwedzerwa ropa nekuti vanhu vanozvigamuchira vanounganidza imwe simbi iyo muviri isingakwanise kubvisa nyore nyore. Iron inogona kuvaka mumatumbu, ayo anogona kuve anogona kuuraya.

Kana iwe uri kugamuchira kuwedzerwa ropa, iwe ungangodawo chelation kurapwa. Izvi zvinowanzo sanganisira kugamuchira jekiseni rekemikari inosunga nesimbi uye nedzimwe simbi dzinorema. Izvi zvinobatsira kubvisa imwe iron kubva mumuviri wako.

Thalassemia beta

Beta thalassemia inoitika kana muviri wako usingakwanise kuburitsa beta globin. Magen'a maviri, rimwe kubva kumubereki mumwe nemumwe, akagarwa nhaka kuita beta globin. Rudzi rwe thalassemia runouya mune maviri akakomba madiki: thalassemia makuru (Cooley's anemia) uye thalassemia intermedia.

Thalassemia huru

Thalassemia chikuru ndiyo inonyanya kuomesa beta thalassemia. Inokura apo beta globin magene asipo.

Zviratidzo zvethalassemia zvikuru zvinowanzoonekwa pamberi pechipiri chekuzvarwa kwemwana. Yakanyanya anemia inoenderana neichi chiitiko inogona kutyisidzira hupenyu. Zvimwe zviratidzo nezviratidzo zvinosanganisira:

• kunetsana
• kuchena
• kazhinji hutachiona
• kusadya zvakanaka
• kutadza kubudirira
• jaundice, inova yero yeganda kana vachena vemeso
• akawedzera nhengo

Iyi fomu ye thalassemia inowanzo kuve yakanyanya zvekuti inoda kuwedzerwa kuwedzerwa ropa.

Thalassemia intermedia

Thalassemia intermedia isiri fomu yakaoma. Ino kukura nekuda kweshanduko mune ese beta globin magene. Vanhu vane thalassemia intermedia havadi kuwedzerwa ropa.

Thalassemia alpha

Alpha thalassemia inoitika kana muviri usingakwanise kugadzira alpha globin. Kuti ugadzire alpha globin, unofanirwa kuve nemajini mana, maviri kubva kumubereki mumwe nemumwe.

Rudzi urwu rwe thalassemia rinewo mhando mbiri dzakakomba: hemoglobin H chirwere uye hydrops fetalis.

Hemoglobin H

Hemoglobin H inokura seapo munhu paanoshaikwa matatu maalpha globin magene kana zviitiko zvinoshanduka mumajeni aya. Ichi chirwere chinogona kutungamira kumatambudziko emabhonzo. Matama, huma, uye shaya zvinogona kukura. Uyezve, hemoglobin H chirwere chinogona kukonzera:

• jaundice
• akakura zvakanyanya spleen
• kushaya chikafu

Hydrops fetalis

Hydrops fetalis inzira yakakomba zvakanyanya ye thalassemia inoitika asati aberekwa. Vazhinji vacheche vane chirwere ichi vanogona kuberekwa vakafa kana kufa nguva pfupi vazvarwa. Aya mamiriro anokura kana ese mana maalpha globin magene achinjwa kana kushayikwa.

Thalassemia uye kupererwa neropa

Thalassemia inogona kukurumidza kukonzera kupererwa neropa. Mamiriro aya anoonekwa nekushayikwa kwe okisijeni ichiendeswa kumatishu nenhengo. Sezvo masero matsvuku eropa ane basa rekuendesa okisijeni, yakaderedzwa nhamba yemasero aya zvinoreva kuti hauna oxygen yakakwana mumuviri futi.

Yako anemia inogona kunge iri nyoro kusvika kune yakaoma. Zviratidzo zvekushaya ropa zvinosanganisira:

• dzungu
• kuneta
• kugumbuka
• mweya wekufema
• kushaya simba

Anemia inogona zvakare kukonzera kuti iwe upfuure. Mhosva dzakakomba dzinogona kutungamira mukupararira kwemitezo, iyo inogona kuuraya.

Thalassemia uye genetics

Thalassemia ndeyezvisikwa. Kuvandudza izere thalassemia, zvese yevabereki vako inofanirwa kuve inotakura chirwere. Nekuda kweizvozvo, iwe unenge uine mairi maviri akachinjika magene.

Izvo zvakare zvinokwanisika kuve mutakuri we thalassemia, uko iwe unongova neyakangochinja mutero uye kwete maviri kubva kuvabereki vaviri. Chero mumwe wevabereki vako anofanira kuva nemamiriro kana kuve mutakuri nezvazvo. Izvi zvinoreva kuti iwe unogara nhaka imwe yakachinjika geni kubva kune mumwe wevabereki vako.

Izvo zvakakosha kuti uongororwe kana mumwe wevabereki vako kana hama ane imwe nzira yechirwere.

Thalassemia diki

Mune alpha madiki kesi, magene maviri aripo. Mu beta madiki, rimwe geni rinoshaikwa. Vanhu vane thalassemia madiki havawanzo kuve nezviratidzo.Kana vakadaro, zvingangoita kushomeka kushomeka kweropa. Mamiriro acho anosarudzwa seanopa alpha kana beta thalassemia diki.

Kunyangwe kana thalassemia diki isingakonzere chero zviratidzo zvinooneka, unogona kuramba uri mutakuri wechirwere. Izvi zvinoreva kuti, kana iwe uine vana, vanogona kukudziridza imwe nzira yekuchinja kwemajini.

Thalassemia muvana

Pakati pevacheche vese vanozvarwa vaine thalassemia gore rega rega, zvinofungidzirwa kuti zviuru zana vanozvarwa vaine mafomu akakomba pasi rese.

Vana vanogona kutanga kuratidza zviratidzo zve thalassemia mukati memakore avo maviri ekutanga ehupenyu. Zvimwe zvezviratidzo zvinoonekwa zvinosanganisira:

• kuneta
• jaundice
• ganda rakachenuruka
• kusadya zvakanaka
• kunonoka kukura

Zvakakosha kuongorora thalassemia nekukurumidza muvana. Kana iwe kana mumwe mubereki wemwana wako muri vatakuri, munofanirwa kuve nekuedzwa kwaitwa kare.

Kana ikasiiwa isina kurapwa, mamiriro aya anogona kukonzeresa matambudziko muchiropa, moyo, uye spleen. Utachiona uye kukundikana kwemoyo ndizvo zvinowanzoitika kutyisidzira hupenyu kwe thalassemia muvana.

Kufanana nevanhu vakuru, vana vane thalassemia yakaoma vanoda kuwedzerwa kuwedzerwa ropa kakawanda kubvisa iron yakawandisa mumuviri.

Kudya kweiyo thalassemia

Chikafu chakaderera-mafuta, chirimwa-chakasarudzika ndiyo sarudzo yakanakisa kune vanhu vazhinji, kusanganisira avo vane thalassemia. Nekudaro, iwe ungangoda kudzikisira chikafu chine iron-kana iwe uchitova neakawanda esimbi muropa rako. Hove nenyama zvakapfuma mu iron, saka ungangoda kudzikamisa izvi mukudya kwako.

Iwe unogona zvakare kufunga nezve kudzivisa zviyo zvakasimbiswa, chingwa, uye majusi. Iwo ane akakwirira esimbi mazinga, futi.

Thalassemia inogona kukonzera kusakwana kwe folic acid (folate). Zvinowanzoonekwa mune zvekudya senge rakasvibira mashizha emashizha uye nyemba, vhitamini iyi B yakakosha pakudzivirira pamhedzisiro yemazinga esimbi mazhinji uye kuchengetedza masero matsvuku eropa. Kana iwe usiri kuwana yakakwana folic acid mukudya kwako, chiremba wako anogona kukurudzira 1 mg yekuwedzera inotorwa zuva nezuva.

Hapana chimwe chikafu chinogona kurapa thalassemia, asi kuve nechokwadi chekuti unodya chikafu chakakodzera kunogona kubatsira. Ive neshuwa yekukurukura chero shanduko yekudya nachiremba wako pamberi penguva.

Kufungidzira

Sezvo thalassemia iri geni kusagadzikana, hapana nzira yekuzvidzivirira. Nekudaro, pane nzira dzaungagone kubata chirwere kuti ubatsire kudzivirira kusagadzikana.

Pamusoro pekurapwa kuri kuramba kuripo, kuti vanhu vese vane dziviriro vanozvidzivirira kubva kuzvirwere nekutevedzera majekiseni anotevera:

• haemophilus influenza mhando b
• hepatitis
• meningococcal
• wemweya

Mukuwedzera kune kudya kunovaka muviri, kurovedza muviri nguva dzose kunogona kubatsira kubata zviratidzo zvako uye kunotungamira kune yakanyanya fungidziro. Kushanda zvine mwero-kusimba kunowanzo kurudzirwa, nekuti kurovedza muviri kwakanyanya kunogona kuita kuti zviratidzo zvako zviwedzere.

Kufamba uye kuchovha bhasikoro mienzaniso yekuenzanisira-kusimba kurovedza. Kushambira uye iyo yoga ndedzimwe sarudzo, uye zvakare dzakanakira majoini ako. Chinokosha kuwana chimwe chinhu chaunofarira uye kuramba uchifamba.

Makore ekurarama

Thalassemia chirwere chakakomba icho chinogona kukonzeresa kumatambudziko anotyisidzira hupenyu kana chikasiiwa chisina kurapwa kana kurapwa. Kunyangwe hazvo zvichinetsa kunongedza chaiko kurarama kwehutongi, mutemo wevazhinji ndewokuti zvakanyanya mamiriro acho, iyo inokurumidza thalassemia inogona kuuraya.

Maererano nekumwe kufungidzira, vanhu vane beta thalassemia - fomu yakanyanya - vanowanzofa nemakore makumi matatu. Hupenyu hwakafupiswa hune chekuita nekuwanda kwesimbi, izvo zvinokwanisa kukanganisa nhengo dzako.

Vatsvagiri vari kuenderera mberi nekuongorora kuyedzwa kwemajini pamwe nemukana wekurapa kwemajini Iyo thalassemia yekutanga yaonekwa, nekukurumidza iwe unogona kurapwa. Mune ramangwana, kurapa kwemajini kunogona kumutsirazve hemoglobin uye kudzikamisa kushanduka kwemajini mumuviri.

Thalassemia inobata sei kubata pamuviri?

Thalassemia inounzawo zvinonetsa zvakasiyana zvine chekuita nepamuviri. Iko kusagadzikana kunokanganisa kubereka nhengo yemuviri. Nekuda kweizvi, vakadzi vane thalassemia vanogona kusangana nematambudziko ekubereka.

Kuchengetedza hutano hwese iwe nemwana wako, zvakakosha kuronga pamberi penguva yakawanda sezvinobvira. Kana iwe uchida kuve nemwana, kurukura izvi nachiremba wako kuti uve nechokwadi chekuti iwe uri mune hutano hwakanakisa.

Matanho ako esimbi anozoda kunyatso kuongororwa. Nyaya dzisati dzavapo nenhengo huru dzinotariswawo.

Prenatal kuyedzwa kwe thalassemia kunogona kuitwa pamasvondo gumi nerimwe uye gumi nematanhatu. Izvi zvinoitwa nekutora masampula emvura kubva kune iyo placenta kana fetus, zvichiteerana.

Kubata pamuviri kune zvinhu zvinotevera zvine njodzi kuvakadzi vane thalassemia:

• njodzi yakakura yekutapukirwa
• gestational chirwere cheshuga
• matambudziko emwoyo
• hypothyroidism, kana yakaderera utachiona
• yakawedzera nhamba yekuwedzerwa ropa
• yakaderera pfupa kuwanda

Outlook

Kana iwe uine thalassemia, maonero ako anoenderana nerudzi rwechirwere. Vanhu vane zvinyoro kana zvidiki zvimiro zve thalassemia vanogona kutungamira zvakajairwa hupenyu.

Muzviitiko zvakakomba, kutadza kwemoyo kunogoneka. Zvimwe zvinonetsa zvinosanganisira chirwere chechiropa, chisina kujairika skeletal kukura, uye endocrine nyaya.

Chiremba wako anogona kukupa rumwe ruzivo nezve maonero ako. Ivo zvakare vachatsanangura kuti marapirwo ako anogona kubatsira sei kusimudzira hupenyu hwako kana kuwedzera hupenyu hwako.