Zoonoses: izvo zvavari, makuru mhando uye maitiro ekudzivirira

Zvemukati

• Main zoonoses
• 1. Kutsamwa
• 2. Sporotrichosis
• 3. Brucellosis
• 4. Yero Fivha
• 5. Dengue neZika
• 6. Leishmaniasis
• 7. Leptospirosis
• 8. Toxoplasmosis
• 9. Dzinocheka maruva dzinotama
• 10. Teniasis
• 11. Chirwere cheLyme
• 12. Cryptococcosis
• Maitiro eZoonoses anopfuudzwa sei
• Nzira yekudzivisa

Zoonoses zvirwere zvinoparadzirwa pakati pemhuka nevanhu uye izvo zvinogona kukonzerwa nehutachiona, utachiona, fungi uye hutachiona. Katsi, imbwa, zvikwekwe, shiri, mombe uye makonzo, semuenzaniso, zvinogona kushanda seyakajeka kana epakati mauto eaya anotapukira vamiririri.

Zoonoses inogona kuiswa mu:

• Anthropozoonosis, ayo ari hosha dzemhuka dzinogona kutapurirwa kuvanhu;
• Zooantroponose, ayo ari zvirwere zvevanhu asi anogona kutapurirana kumhuka.

Zoonoses inoonekwa sehutano hweveruzhinji uye, nekudaro, matunhu nedunhu zvirongwa zvine chekuita nekudzivirira kwezvirwere izvi zvakasimbiswa. Imwe yematanho kudzora nekutarisira zvipfuyo, nekugara uchishanyira chiremba wemhuka achikurudzirwa kuitira kuti dhivhosi nedziviriro zvionekwe. Nenzira iyi, zvinokwanisika kudzivirira mhuka kuti dziwane zvirwere uye kutapurira kuvanhu.

Main zoonoses

Kune hosha dzinoverengeka dzinotapurirana pakati pemhuka nevanhu, asi dzakanyanya kuwanda ndedzekuti:

1. Kutsamwa

Chirwere chemunhu chirwere chinotapukira chinokonzerwa nehutachiona hwemhuri Rhabdoviridae uye inogona kutapurirwa kuvanhu kuburikidza nekurumwa nembama kana imbwa ine hutachiona, izvo zvinowanzoitika. Pakuruma munhu, hutachiona huripo mumate emhuka hunopinda muropa remunhu zvakananga uye hunogona kupararira kune tsinga, zvichitungamira pakuonekwa kwezviratidzo uye zviratidzo zvechirwere.

Zviratidzo zvekutanga zvechirwere chevanhu zvinogona kutora mazuva makumi matatu kusvika makumi mashanu mushure mekusangana nehutachiona, zvinoenderana nehutachiona hwemunhu, uye zvinogona kukanganiswa nehutachiona hwakajairika. Nekudaro, hutachiona huchipararira muropa uye huchienda kune hunyanzvi, kuoma mitezo yemakumbo ezasi, kuvhiringidzika kwepfungwa, kunyongana kwakanyanya uye nekuwedzera kugadzirwa kwemate nekuda kwekukatyamara kwehuro mhasuru kunogona kuitika. Ziva maitiro ekuziva zviratidzo zvehasha.

2. Sporotrichosis

Sporotrichosis muvanhu zoonosis inopfuudzwa kuburikidza nekukuvara nekurumwa kwekatsi dzakatapukirwa nefungus inokonzera chirwere, iyo Sporothrix schenckii, iyo inogona kuwanikwa zvakasikwa muvhu nemiti. Sezvo katsi dzakabatana nezviitiko zvakawanda zve sporotrichosis, chirwere ichi chinozivikanwa se cat scratch chirwere, zvisinei katsi dzekumba dzine nhomba kusvika pari zvino hadzisi panjodzi yekutapukirwa neiyi fungus uye, nekudaro, yekuparadzira chirwere.

Zviratidzo zvekutanga zvezviratidzo zve sporotrichosis zvinoonekwa mushure memazuva manomwe kusvika makumi matatu mushure mekubatana nefungus uye chiratidzo chikuru chehutachiona iko kutaridzika kwebundu diki, dzvuku uye rinorwadza rinokura kupfuura mazuva uye rinoumba pus. Kana hutachiona husinga zivikanwe nekurapwa, zvinokwanisika kuti fungus inofamba ichienda kune dzimwe nhengo dzemuviri, kunyanya mapapu, zvichikonzera zviratidzo zvekufema. Dzidza zvakawanda nezve sporotrichosis.

3. Brucellosis

Brucellosis chirwere chinotapukira chinokonzerwa nehutachiona hwerudzi Brucella uye kuti inogona kutapuriranwa kuburikidza nekusangana nezvakavanzika, weti, ropa kana zvisaririra zvemombe zvine hutachiona. Uye zvakare, kutapukirwa kwebhakitiriya kunogona kuitika kuburikidza nekumwiswa kwemidziyo yemukaka isina kugadziriswa, semukaka nechizi, kudyiwa kwenyama isina kubikwa kana panguva yekucheneswa kweyakagadzikana kana kufamba kwezvipfuyo, semuenzaniso.

Zviratidzo zvebrucellosis zvinoonekwa mazuva kana mwedzi mushure mekutapukirwa, zviratidzo zvekutanga zvakafanana nezviri zvefuruwenza. Nekudaro, hosha painofambira mberi, zvimwe zviratidzo zvinogona kuoneka, sekurwadziwa kwemhasuru, kunzwa kusagadzikana, kurwadziwa mudumbu, shanduko yekurangarira uye kudedera, semuenzaniso.

4. Yero Fivha

Yero fever chirwere chinokonzerwa nehutachiona hune hupenyu hwehupenyu hunoitika muhutu, kunyanya humhutu hwejenasi Aedes. Naizvozvo, yellow fever inopfuudzwa kuvanhu kuburikidza nekurumwa nehumhutu hutachiona. Munzvimbo dzesango, pamusoro pekutapurirana nehumhutu hwejenasi Aedes, kutapukirwa kwehutachiona neumhutu hwejenasi zvinogoneka Haemagogus uye Masabata uye mumatunhu aya, tsoko dzinoonekwa sedzinonyanya kuchengetedza hutachiona uhu.

Zviratidzo nezviratidzo zve yellow fever zvinowoneka pakati pemazuva matatu ne manomwe mushure mekurumwa neumhutu uye chikuru marwadzo emudumbu, kutemwa nemusoro nefivha. Chirwere ichi chinowana zita racho nekuti hutachiona hunokanganisa chiropa, hunokanganisa kugadzirwa kwemakemikari echiropa uye zvinogwamba, kuwedzera huwandu hwebilirubin muropa uye kuita kuti ganda riwedzere kuva yero.

5. Dengue neZika

Dengue neZika hosha dzinotapuriranwa dzinoparadzirwa nemavhairasi ane chikamu chehupenyu hwavo mukutenderera Aedes aegypti, iyo inoruma vanhu, inopfuudza hutachiona, iyo inopedzisa hupenyu hwayo mumuviri wemunhu uye inotungamira pakuonekwa kwezviratidzo nezviratidzo zvechirwere.

Kunyangwe dengue neZika zvisina kukonzerwa nemavirusi akasiyana, hutachiona hwe dengue uye hutachiona hweZika zvakateerana, zvine zviratidzo zvakafanana, zvine marwadzo mumuviri nemusoro, kuneta, fivhiri, kurwadziwa pamwe chete uye kuoneka kwemavara matsvuku paganda. Muchiitiko chehutachiona hweZika hutachiona, kuchenesa uye kutsvuka uye kuwedzera kunzwisisika mumaziso zvinogona zvakare kuonekwa.

6. Leishmaniasis

Kufanana neyellow fever, leishmaniasis inopfuudzwawo nekurumwa neumhutu, mune ino kesi humhutu hwejenasi Lutzomyia, inozivikanwa seuswa mosquito. Iyo inotapukira mumiririri inokonzeresa chirwere ndiyo protozoan yeiyo genus Leishmania, iri kuwanikwa kazhinji muBrazil mhandoLeishmania braziliensis, Leishmania donovani uye Leishmania chagasi.

Mushure mekurumwa neumhutu, iyo protozoan inopinda mumuviri wemunhu uye inotungamira mukukudziridzwa kwezviratidzo zvine hukasha hunogona kusiyana zvichienderana nerudzi rwemunhu uye immune system. Kune matatu makuru marudzi e leishmaniasis:

• Yakatemwa leishmaniasis, iyo inoratidzika nekuonekwa kweimwe kana mamwe mapundu panzvimbo yekurumwa neumhutu uye ayo mune mamwe mazuva anogona kukura kuita ronda rakavhurika uye risingarwadzi;
• Mucocutaneous leishmaniasis, umo maronda acho akawandisa uye kune kubatanidzwa kweiyo mucosa, kunyanya yemhino, pharynx nemuromo, izvo zvinogona kukonzeresa kutaura, kumedza kana kufema;
• Visceral leishmaniasis, ane zviratidzo zvinoshanduka nenzira isingagumi uye panogona kunge paine chiropa chakawanda uye chirwatata, kurasikirwa nekurema uye kuwedzera njodzi yehumwe hutachiona.

Sezvo zviratidzo zvichikanganisa uye zvoita kuti hupenyu hwemunhu huve hwakapfuma, zvakakosha kuti pachangobuda zviratidzo zvekutanga zve leishmaniasis, munhu wacho anoenda kuchipatara kunovhenekwa uye kutanga kurapwa, kudzivirira matambudziko.

7. Leptospirosis

Leptospirosis chirwere chinokonzerwa nehutachiona Leptospira, iyo inogona kuwanikwa mumakonzo, kunyanya. Kutapurirana kuvanhu kunoitika nekubata weti kana mutsvina yemhuka yakasvibiswa, nekupinda kwebhakitiriya mumuviri wemunhu kuburikidza nemumate kana maronda eganda uye zvichikonzera zviratidzo zvakaita sefivha, kutonhora, maziso matsvuku, musoro. Musoro uye kuda kurutsa.

Mamiriro emafashama, madhaka nenzvimbo uko kune yakawanda marara kuunganidzwa inoonekwa seiri panjodzi huru yekusvibiswa neLeptospira, nekuti mune aya mamiriro weti yemhuka dzine hutachiona inogona kupararira zviri nyore, iine njodzi huru yekutapukirwa.

8. Toxoplasmosis

Toxoplasmosis chirwere chinotapukira chinozivikanwa nechirwere chekati, nekuti utachiona hunokonzera chirwere ichi, iyo Toxoplasma gondii, ine senge yayo yepakati inomubatira felines, kunyanya kitsi, ndiko kuti, chikamu chehupenyu hwayo kutenderera kunofanirwa kuve mukati kati. Nenzira iyoyo, vanhu vanogona kutapukirwa ne Toxoplasma gondii kuburikidza nekusangana kwakananga netsvina dzekatsi dzakatapukirwa kana kuburikidza nekumwiswa kwemvura kana chikafu chakashatiswa necyst yehutachiona.

Muzviitiko zvakawanda, toxoplasmosis haina chiratidzo, zvisinei zvakakosha kuti vakadzi vane pamuviri vaite bvunzo dze serological kuti vaone hutachiona, nekuti kana mukadzi aine toxoplasmosis, anogona kuendesa kumwana wake panguva yekuzvitakura, izvo zvinogona kukonzera matambudziko kumwana. kunwa.

9. Dzinocheka maruva dzinotama

Dzinocheka maruva dzinotama, dzinozivikanwa senge geographic bug, chirwere chinotapukira chinokonzerwa nezvipembenene Ancylostoma brasiliense uye Ancylostoma caninum, iyo inogona kuwanikwa muimbwa nekatsi. Aya maparasiti anobviswa mutsvina yemhuka uye kana munhu achifamba asina shangu, semuenzaniso, anogona kupinda muhupenyu kuburikidza nemaronda madiki aripo panzvimbo iyi, zvichitungamira pakuonekwa kwezviratidzo sekurumwa uye kutsvuka kwemuno, kuwedzera pakukwanisa kuona diki nzira rectilinear muganda, inova inoratidza kutama kwehutachiona.

Kuti tidzivise hutachiona, zvinokurudzirwa kuti zvipfuyo zviendeswe kuna chiremba wemhuka nguva nenguva kuitira kuti majekiseni avandudzwe uye deworming iitwe. Uye zvakare, zvinokurudzirwa kudzivirira kufamba usina shangu munzvimbo dzinogona kunge dziine tsvina kubva imbwa nekatsi kudzora njodzi yekutapukirwa.

Ona maitiro ekuziva kana iwe uri mhuka geographic.

10. Teniasis

Teniasis iyo zoonosis inokonzerwa nehutachiona Taenia sp. iyo inopfuudzwa kuvanhu nekudya nyama yenguruve kana nyama yemombe mbishi kana isina kubikwa. Utachiona uhu hunonyanya kuzivikanwa sega hwega, sezvo hunosvika pakureba hukuru, hunonamira pamadziro emudumbu uye hunotadzisa kunwa kwezvinovaka muviri, zvichitungamira pakuonekwa kwezviratidzo senge kusvotwa, manyoka uye kuonda, semuenzaniso.

Munhu akabatwa ne Taenia sp. inoburitsa mutsvina yayo mazai echirwere ichi, icho chinogona kusvibisa vamwe vanhu nemhuka, kutanga imwe hupenyu hupenyu. Nzwisisa kuti hupenyu hwekutenderera kweiyo Taenia sp.

11. Chirwere cheLyme

Chirwere cheLyme chimwe chezvirwere zvinogona kutapuriranwa nezvikwekwe, izvo zvinogona kuwanikwa mumakati nembwa, kunyanya. Chirwere ichi chinoparadzirwa nechikwekwe cherudziIxodes utachiona hwehutachiona Borrelia burgdorferi, iyo kana munhu akaruma achiburitsa hutachiona uye inokonzeresa kuita kwenzvimbo uko kunogona kuonekwa kuburikidza nekuzvimba uye kutsvuka munzvimbo.

Kana chirwere ichi chikasazivikanwa uye chikarapwa, utachiona hunogona kupararira kuburikidza neropa uye hunosvika kune dzimwe nhengo, dzinogona kukanganisa masisitimu emoyo uye emoyo. Naizvozvo, zvakakosha kuti chikwekwe chibviswe paganda nekukasika uye kurapwa kwemishonga inorwisa mabhakitiriya kwatanga munguva pfupi inotevera.

Dzidza nezve zvimwe zvirwere zvinokonzerwa nezvikwekwe.

12. Cryptococcosis

Cryptococcosis inozivikanwa sehosha yenjiva, nekuti fungus inokonzeresa hutachiona, iyo Cryptococcus neoformans, inoita chikamu chehupenyu hwayo kutenderera mune idzi mhuka, ichiburitswa mutsvina. Kunze kwekuve uripo munjiva, iyi fungus inogona zvakare kuwanikwa muvhu, miti uye zviyo.

Kufambiswa kwekristptococcosis kunoitika kuburikidza nekufemerwa kwezvipenga kana mbiriso zveiyi fungus iripo mune zvakatipoteredza, izvo zvinogona kutungamira mukukudziridzwa kwezviratidzo zvekufema, sekuhotsira, kumhanyisa mhino uye kunetseka kufema. Nekudaro, kana hutachiona husinga zivikanwe nekurapwa, zvinokwanisika kuti fungus ipararire uye igoenda kuzviratidzo zvakanyanya, sekurwadziwa pachipfuva, mutsipa wakaomarara uye kuvhiringidzika kwepfungwa, semuenzaniso. Ona zvimwe zviratidzo zve cryptococcosis.

O Cryptococcus neoformans inoonekwa seye fungus inobata mukana, mune mamwe mazwi, kazhinji zviratidzo zvinongogadzirwa muvanhu vakavhiringidza immune system, senge mune vanhu vanotakura hutachiona hweHIV kana vari kurapwa kenza.

Maitiro eZoonoses anopfuudzwa sei

Mhuka dzose dzinogona kuendesa zvirwere. Nekudaro, kuendesa kunogona kuitika nenzira dzinoverengeka, senge:

• Kuruma kwemhuka kana kukwenya;
• Kurumwa nezvipembenene;
• Kubata nezvinhu kana tsvina yemhuka dzine hutachiona;
• Kuiswa kwemvura kana chikafu chakashatiswa netsvina, weti kana mate emhuka ine hutachiona.

Vanhu vanoshanda kana vanogara vachisangana nemhuka vane mukana wekuwana zoonosis, saka zvakakosha kuti utarise tsika dzehutsanana pachezvako nezvipfuyo kuti usaite njodzi yekuwana chirwere. Panyaya yevanhu vanoshanda nemhuka, zvinokurudzirwa kuti midziyo yekudzivirira ishandiswe panguva yekubatana nemhuka, senge magurovhosi nemasikisi, kunyanya, kudzivirira kusvibiswa.

Kana munhu wacho achifungidzira kuti ane chirwere chingave chakatapuritswa nemhuka, zvinokurudzirwa kuenda kwachiremba kuti kunoitwe ongororo nekurapwa kwakakodzera.

Nzira yekudzivisa

Kuti udzivise zoonoses, zvakakosha kuti utarise hutsanana hwezvakatipoteredza uye hutsanana hwemunhu, kugara uchigeza maoko mushure mekusangana nemhuka uye nekuchengetedza nzvimbo dzinogarwa nemhuka munzvimbo dzakakodzera. Pamusoro pezvo, zvakakosha kuti majekiseni emhuka ave nenguva.

Zvikwekwe, mapete nemasvosve zvinogonawo kutapurira zvirwere, nekudaro zvakakosha kuti mumba muve nehutsanana uye mhuka dziite dovi. Panguva yekudzora tupukanana, kana munhu aine chipfuwo, zvinokurudzirwa kuti zviparadzanise mhuka mune imwe kamuri kwemaawa mashoma kuitira kuti isadhakwe nechigadzirwa chinoshandiswa.

Panyaya yeumhutu, semuenzaniso, mishandirapamwe yekudzivirira umhutu inotangwa nguva nenguva nehurumende, zvichiratidza zviito zvinogona kutorwa kudzivirira kuwanda kweumhutu uye, nekudaro, kupararira kwezvirwere. Ona muvhidhiyo inotevera nzira yekudzivirira zvirwere zvinotakurwa neumhutu:

Inokurudzirwawo kuti uchenjere pakubata nekugadzira chikafu, kutarisisa mhando yemvura uye kudzivirira kusangana nemhuka dzisingazivikanwe. Pamusoro pezvo, zvakakosha kuti hurumende ikurudzire nzira dzekuchengetedza hutsanana, hutsanana uye kubaiwa majekiseni munzvimbo dzekuchengeta zvipfuyo. Ona zvimwe pamusoro penzira yekudzivirira zvirwere zvinotapukira.