Apraxia

Apraxia kusagadzikana kwehuropi uye huta system umo munhu asingakwanise kuita mabasa kana kufamba kana abvunzwa, kunyangwe:

• Chikumbiro kana kuraira zvinonzwisiswa
• Ivo vakagadzirira kuita iro basa
• Tsandanyama dzinodiwa kuti riite basa racho nemazvo
• Basa racho rinogona kunge rakatodzidziswa

Apraxia inokonzerwa nekukuvara kwehuropi. Kana apraxia inokura mumunhu aimbokwanisa kuita mabasa kana kugona, inonzi apraxia yakawanikwa.

Zvinonyanya kukonzera apraxia inowanikwa ndeizvi:

• Bundu rebongo
• Mamiriro ezvinhu anokonzera kuwedzera zvishoma nezvishoma kwehuropi uye huta hurongwa (neurodegenerative chirwere)
• Dementia
• Kurohwa
• Kushungurudzika kwepfungwa kukuvara
• Hydrocephalus

Apraxia inogonawo kuonekwa pakuzvarwa. Zviratidzo zvinoonekwa sekukura uye kukura kwemwana. Chikonzero hachizivikanwe.

Apraxia yekutaura inowanzo kuve iripo pamwe nechimwe chinetso chekutaura chinonzi aphasia. Zvichienderana nechakonzera apraxia, huwandu hwedzimwe huropi kana hunyanzvi matambudziko angave aripo.

Munhu ane apraxia haakwanise kubatanidza pamwechete chaiyo mhasuru kufamba. Dzimwe nguva, izwi rakasiyana zvachose kana chiito chinoshandiswa pane iro raitarisirwa kuti munhu ataure kana kuita. Munhu wacho anowanzoziva iko kukanganisa.

Zviratidzo zveapraxia zvekutaura zvinosanganisira:

• Kumonyaniswa, kudzokororwa, kana kusiiwa kwekutaura manzwi kana mazwi. Munhu wacho anonetseka kuisa mazwi pamwechete nenzira kwayo.
• Kutamburira kududza izwi chairo
• Kuwedzera kuoma kushandisa mazwi akareba, chero nguva, kana dzimwe nguva
• Kugona kushandisa zvipfupi, zvemazuva ese zvirevo kana zvirevo (senge "Makadii?") Pasina dambudziko
• Kugona kunyora kugona pane kugona kutaura

Mamwe mafomu epraxia anosanganisira:

• Buccofacial kana orofacial apraxia. Kusakwanisa kuita mafambiro echiso pane zvaunoda, sekunanzva miromo, kuburitsa rurimi, kana kuridza muridzo.
• Zvakanakira apraxia. Kusakwanisa kuita mabasa akadzidza, akaomarara nenzira kwayo, sekuisa masokisi usati wapfeka shangu.
• Ideomotor apraxia. Kusakwanisa kuita nekuzvidira kuita basa rakadzidza kana uchipihwa zvinhu zvinodiwa. Semuenzaniso, kana akapiwa screwdriver, munhu wacho anogona kuyedza kunyora nayo sekunge ipeni.
• Limb-kinetic apraxia. Zvakaoma kuita chaiwo mafambiro neruoko kana gumbo. Zvinova zvisingakwanisike bhatani rehembe kana kusunga shangu. Mune gait apraxia, zvinova zvisingaite kuti munhu atore kana nhanho diki. Gait apraxia inowanzoonekwa mune yakajairwa kumanikidza hydrocephalus.

Iyi miedzo inotevera inogona kuitwa kana chikonzero chechirwere ichi chisingazivikanwe:

• CT kana MRI kutarisisa kwehuropi kunogona kubatsira kuratidza bundu, sitiroko, kana kumwe kukuvara kwehuropi.
• Electroencephalogram (EEG) inogona kushandiswa kudzora pfari sechikonzero cheapraxia.
• Pombi yemuzongoza inogona kuitwa kutarisa kuzvimba kana hutachiona hunokanganisa uropi.

Mutauro wakatemerwa uye bvunzo dzehungwaru dzinofanirwa kuitwa kana apraxia yekutaura iri kufungidzirwa. Kuedzwa kwehumwe hurema hwekudzidza kunogona zvakare kudikanwa.

Vanhu vane apraxia vanogona kubatsirwa nekurapwa neboka rezvehutano. Chikwata chinofanirawo kusanganisira nhengo dzemhuri.

Varapi vekubasa nekutaura vanoita basa rakakosha mukubatsira vese vanhu vane apraxia nevanovachengeta kudzidza nzira dzekutarisana nedambudziko.

Munguva yekurapa, varapi vachatarisa pane:

• Kudzokorora ruzha kakawanda uye kudzidzisa kufamba kwemuromo
• Kudzora kutaura kwemunhu
• Kudzidzisa matekinoroji akasiyana ekubatsira nekutaurirana

Kuziva uye kurapwa kwekushushikana kwakakosha kune vanhu vane apraxia.

Kubatsira pakukurukurirana, mhuri neshamwari vanofanirwa:

• Dzivisa kupa nzira dzakaomarara.
• Shandisa mitsara yakapfava kuti udzivise kusanzwisisana.
• Taura neyakajairwa toni yezwi. Kutaura apraxia harisi dambudziko rekunzwa.
• Usafunge kuti munhu wacho anonzwisisa.
• Ipa rubatsiro rwekutaurirana, kana zvichibvira, zvinoenderana nemunhu uye mamiriro.

Mamwe matipi ehupenyu hwezuva nezuva anosanganisira:

• Chengetedza nzvimbo yakasununguka, yakadzikama.
• Tora nguva yekuratidza mumwe munhu ane apraxia maitiro ekuita basa, uye tendera nguva yakaringana yekuti vadaro. Usavakumbire kuti vadzokorore basa kana vari kunyatso kurwisana naro uye kuita kudaro kuchawedzera kushungurudzika.
• Taura dzimwe nzira dzekuita zvakafanana zvinhu. Semuenzaniso, tenga shangu dzine chirauro uye kuvhara kuvhara panzvimbo yematare.

Kana kushushikana kana kushungurudzika kwakanyanya, kurairwa kwehutano hwepfungwa kunogona kubatsira.

Vanhu vazhinji vane apraxia havachakwanise kuzvimiririra uye vanogona kunetseka kuita mabasa ezuva nezuva. Bvunza mupi wezvehutano kuti ndeapi mabasa angave kana angave asina kuchengetedzeka. Dzivisa zviitiko zvinogona kukonzera kukuvara uye kutora matanho akakodzera ekuchengetedza.

Kuve neapraxia kunogona kutungamira ku:

• Matambudziko ekudzidza
• Kuzvitarisira pasi
• Zvinetso zvemagariro

Bata mupi kana mumwe munhu achinetseka kuita mabasa ezuva nezuva kana ane zvimwe zviratidzo zveapraxia mushure mekurohwa neshure kana kukuvara kwehuropi.

Kuderedza njodzi yako yekurohwa uye kukuvara kwehuropi kunogona kubatsira kudzivirira mamiriro anotungamira kune apraxia.

Verb apraxia; Dyspraxia; Kutaura kusagadzikana - apraxia; Childhood apraxia yekutaura; Apraxia yekutaura; Yakawanikwa apraxia

Basilakos A. Mazuva ano maitiro kune manejimendi epashure-sitiroko apraxia yekutaura. Semin Kutaura Kutaura. 2018; 39 (1): 25-36. PMID: 29359303 pubed.ncbi.nlm.nih.gov/29359303/.

Kirshner HS. Dysarthria uye apraxia yekutaura. Mune: Daroff RB, Jankovic J, Mazziotta JC, Pomeroy SL, eds. Bradley's Neurology muClinical Dzidzira. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016: chitsiko 14.

National Institute on Matsi uye Dzimwe Kutaurirana Matambudziko webhusaiti. Apraxia yekutaura. www.nidcd.nih.gov/health/apraxia-speech. Yakagadziridzwa Gumiguru 31, 2017. Yakasvika Nyamavhuvhu 21, 2020.