Poriyo

Zvemukati

• Ndezvipi zviratidzo zveporiyo?
• Isiri-akaoma mitezo polio
• Akaoma mutezo poriyo
• Post-polio chirwere
• Iyo polio inobata sei mumwe munhu?
• Vanachiremba vanoona sei polio?
• Vanachiremba vanorapa sei polio?
• Maitiro ekudzivirira polio
• Mitengo yekudzivirira poriyo yevana
• Zvirwere zveporiyo kutenderera pasirese
• Kubva munhoroondo yeporiyo kusvika zvino

Chii chinonzi polio?

Poriyo (inozivikanwawo sepoliyo) chirwere chinotapukira zvikuru chinokonzerwa nehutachiona hunorwisa tsinga. Vana vari pasi pemakore mashanu vane mukana wekutapukirwa nehutachiona kupfuura chero rimwewo boka.

Sekureva kwesangano reWorld Health Organisation (WHO), 1 mu200 hutachiona hweporiyo hunoguma nekuoma mitezo zvachose. Nekudaro, nekutenda kune yepasi rose poriyo eradication chirongwa muna 1988, matunhu anotevera izvozvi akasimbiswa polio-isina:

• America
• Europe
• Western Pacific
• Southeast Asia

Mushonga weporiyo wakagadzirwa muna 1953 uye ukaitwa kuti uwanikwe muna 1957. Kubva ipapo zviitiko zveporiyo zvakaderera muUnited States.

Asi poriyo ichiri kuenderera muAfghanistan, Pakistan neNigeria. Kubvisa poriyo kunobatsira nyika maererano nehutano nehupfumi. Kupedzwa kweporiyo kunogona kuchengetedza inosvika madhora makumi mana- makumi mashanu-50 bhiriyoni mumakore makumi maviri anotevera.

Ndezvipi zviratidzo zveporiyo?

Zvinofungidzirwa kuti 95 kusvika 99 muzana yevanhu vanobata chirwere chepoliyo havana chiratidzo. Izvi zvinozivikanwa se subclinical polio. Kunyangwe pasina zviratidzo, vanhu vakatapukirwa nepoliovirus vanogona vachiri kuparadzira hutachiona uye kukonzera hutachiona mune vamwe.

Isiri-akaoma mitezo polio

Zviratidzo nezviratidzo zveiyo isiri-yekuoma mutezo polio inogona kugara kubva kune rimwe chete kusvika mazuva gumi. Zviratidzo nezviratidzo izvi zvinogona kunge zvakaita furuu uye zvinogona kusanganisira:

• kupindwa nechando
• huro inorwadza
• musoro
• kurutsa
• kuneta
• yomumuzongoza

Asiri-akaoma mitezo polio inozivikanwawo seinobvisa poriyo.

Akaoma mutezo poriyo

Inenge 1 muzana yematambudziko eporiyo anogona kukura kuita mitezo. Akafa mitezo poriyo inotungamira kuora mitezo musana (musana polio), brainstem (bulbar polio), kana zvese zviri zviviri (bulbospinal polio).

Zviratidzo zvekutanga zvakafanana nepo isiri-yekuoma mutezo polio. Asi mushure mevhiki, zvimwe zviratidzo zvakakomba zvichaonekwa. Zviratidzo izvi zvinosanganisira:

• kurasikirwa kwekufungisisa
• kukomba kwakanyanya uye kurwadziwa kwemhasuru
• makumbo akasununguka uye floppy, dzimwe nguva parutivi rumwe chete rwemuviri
• kungooma mitezo, kwechinguva kana kwechigarire
• akaremara mitezo, kunyanya chiuno, makumbo, uye tsoka

Kashoma kuti urema hwakazara huvepo. dzese kesi dzeporiyo dzinoguma nekuoma mitezo zvachose. Mu 5-10 muzana yezviitiko zveporiyo yekuoma mitezo, hutachiona hunorwisa mhasuru dzinokubatsira kufema nekukonzera kufa.

Post-polio chirwere

Zvinokwanisika kuti poriyo idzoke kunyangwe iwe wapora. Izvi zvinogona kuitika mushure memakore gumi nemashanu kusvika makumi mana. Zviratidzo zvakajairika zve post-polio syndrome (PPS) ndeaya:

• kuenderera musimba uye kubatana kusasimba
• kurwadziwa kwemhasuru kunowedzera
• kuve wakaneta nyore kana kuneta
• kuparara kwemhasuru, inonziwo mhasuru atrophy
• kunetseka kufema uye kumedza
• kurara kufema, kana matambudziko ekurara ane chekuita nekurara
• yakaderera shiviriro yechando tembiricha
• kutanga kutsva kwekushaya simba mumashure asina kumbobatanidzwa
• kuora mwoyo
• kunetseka nekufungisisa uye ndangariro

Taura nachiremba wako kana iwe uine polio uye uri kutanga kuona izvi zviratidzo. Inofungidzirwa kuti makumi maviri neshanu kusvika makumi mashanu muzana yevanhu vakapona poriyo vanowana PPS. PPS haigone kubatwa nevamwe vane dambudziko iri. Kurapa kunosanganisira manejimendi marongero ekuvandudza yako hupenyu hwehupenyu uye kudzikisa marwadzo kana kuneta.

Iyo polio inobata sei mumwe munhu?

Sehutachiona hunopararira zvikuru, poriyo inopararira nekusangana netsvina ine utachiona. Zvinhu zvakaita sematoyi akasvika pedyo netsvina ine utachiona zvinogona zvakare kutapurira hutachiona. Dzimwe nguva inogona kutapudza kuburikidza nekuhotsira kana kukosora, sezvo hutachiona huchigara pahuro nemuura. Izvi hazviwanzo kuitika.

Vanhu vanogara munzvimbo dzisingakwanise kuwana mvura inoyerera kana zvimbuzi zvinowisira mvura vanowanzobatwa neporiyo kubva kunwa mvura yakasvibiswa netsvina yevanhu. Sekureva kweMayo Clinic, hutachiona hwacho hunopararira zvekuti chero munhu anogara nemunhu anehutachiona anokwanisa kuribatawo.

Vakadzi vane nhumbu, vanhu vane masimba ekudzivirira muviri - sevaya vane hutachiona hweHIV - uye vana vadiki ndivo vanonyanya kubatwa neporiyovirus.

Kana usati wabayiwa jekiseni, unogona kuwedzera njodzi yako yekubata polio kana iwe:

• famba uchienda kunzvimbo yakamboitika chirwere cheporiyo
• chengeta kana kugara nemunhu akabatwa neporiyo
• bata murabhoritari muenzaniso weutachiona
• bvisa matoni ako
• kuve nekushushikana kwakanyanya kana kuita kunetesa mushure mekuratidzwa kuutachiona

Vanachiremba vanoona sei polio?

Chiremba wako anozoongorora chirwere cheporiyo nekutarisa zviratidzo zvako. Vachaita ongororo yemuviri uye votarisa zvisina kujeka mafungiro, kuomarara uye mutsipa kuomarara, kana kunetseka kusimudza musoro wako wakarara zvakati.

Labs zvakare ichaedza muyedzo wehuro yako, chigaro, kana cerebrospinal fluid yeiyo polio.

Vanachiremba vanorapa sei polio?

Vanachiremba vanokwanisa chete kurapa zviratidzo nepo hutachiona hwuchimhanya hwacho. Asi sezvo pasina mushonga, nzira yakanakisa yekurapa poriyo ndeyekudzivirira nemajekiseni.

Mishonga inowanzozivikanwa inotsigira inosanganisira:

• zororo remubhedha
• marwadzo
• antispasmodic mishonga yekuzorodza mhasuru
• mishonga inorwisa mabhakitiriya
• inotakurika mweya wekubatsira kufema
• kurapwa kwepanyama kana kugadzirisa brace kubatsira nekufamba
• kupisa mapedhi kana matauro anodziya kuti udzikise mhasuru aches uye spasms
• kurapwa kwepanyama kurapa kurwadziwa mumhasuru dzakabatwa
• kurapwa kwepanyama kugadzirisa matambudziko ekufema uye emapapu
• kugadzirisa pulmonary kuwedzera mapapu kutsungirira

Mumakesi epamberi ekushomeka kwemakumbo, ungangoda wiricheya kana chimwe chishandiso chekufambisa.

Maitiro ekudzivirira polio

Nzira yakanakisa yekudzivirira poriyo kuwana mushonga. Vana vanofanirwa kuwana polio kupfura zvinoenderana nehurongwa hwekudzivirira hunoratidzwa ne (CDC).

CDC yekudzivirira chirongwa

Mitengo yekudzivirira poriyo yevana

Pane dzimwe nguva isingawanzoitika pfuti idzi dzinogona kukonzeresa kugadzikana, kana seakanyanya kugadzikana, senge:

• matambudziko ekufema
• kupisa muviri
• dzungu
• mikoko
• kuzvimba huro
• kukurumidza kurova kwemoyo

Vakuru muUnited States havasi panjodzi huru yekubatira polio. Njodzi huru ndeyekufamba uchienda kunzvimbo uko poriyo ichiri kuzivikanwa. Ita shuwa yekutora akateedzana epfuti usati waenda.

Zvirwere zveporiyo kutenderera pasirese

Pakazara, kesi dzeporiyo dzakaderera ne99 muzana. Mhosva makumi manomwe nenomwe chete dzakataurwa muna 2015.

Polio ichiri kuenderera kuAfghanistan, Pakistan neNigeria.

Kubva munhoroondo yeporiyo kusvika zvino

Polio hutachiona hunopararira zvakanyanya hunogona kukonzeresa musana wechipfuva uye hurema hwehuropi. Inowanzo bata vana vari pasi pemakore mashanu ekuberekwa. Mhosva dzeporiyo dzakakwira muUnited States mu1952 ne57,623 nyaya dzakataurwa. Kubva mutemo wePolio Vaccination Rubatsiro, United States yanga isina polio kubva 1979.

Nepo dzimwe nyika zhinji dzichizivikanwawo kuti haina polio, hutachiona hwuchiri kushanda munyika dzisati dzatanga mishandirapamwe yekudzivirira. Sekureva kwa, kunyangwe imwe yakasimbiswa kesi yeporiyo inoisa vana munyika dzese munjodzi.

Afghanistan yakagadzirirwa kutanga chirongwa chayo chekudzivirira hutachiona kutanga kwaGumiguru naMbudzi wa2016. Mazuva eNational uye Subnational Mazuva ekudzivirira akarongwa uye ari kuenderera kune nyika dziri kuWest Africa. Iwe unogona kugara uchifambirana nezviitiko zvakaputsika pane Iyo Global Polio Kupedza Initiative webhusaiti.