Ropa Rakaonda (Hypercoagulability)

Zvemukati

• Ndezvipi zviratidzo zveropa gobvu?
• Ndezvipi zvikonzero zveropa gobvu?
• Ropa gobvu rinoonekwa sei?
• Ndeapi marapirwo eropa gobvu?
• Polycythemia vera
• Kurapa kwemamiriro ezvinhu anokanganisa kuvhara ropa
• Ndeapi matambudziko eropa gobvu?
• Ndeapi maonero eichi chiitiko?

Chii chakakora ropa?

Nepo ropa remunhu ringaite kunge yunifomu, rakagadzirwa nemusanganiswa wemasero akasiyana, mapuroteni, uye zvinogwamba, kana zvinhu zvinobatsira kugwamba.

Sezvazvakaita nezvinhu zvakawanda mumuviri, ropa rinotsamira pachiyero kuti rirambe rakajairika. Kana kusaenzana mumapurotini uye maseru anokonzeresa ropa nekugwamba kweropa kuchikura, ropa rako rinogona kukora zvakanyanya. Izvi zvinozivikanwa se hypercoagulability.

Izvo zvinhu zvinoverengeka zvinogona kukonzera gobvu reropa, senge:

• akawandisa masero eropa mukutenderera
• zvirwere zvinokanganisa kuvhara ropa
• kuwedzeredza kuvhara mapuroteni muropa

Nekuti kune zvakawanda zvingangoita zvikonzero zveropa gobvu, vanachiremba havana tsananguro yakajairika yeropa gobvu. Ivo pachinzvimbo vanoitsanangura kuburikidza nemamiriro ese ezvinhu zvinoguma neropa gobvu.

Dambudziko rekuvhara ropa rinokonzera kukora kweropa rinowanzove risingawanzoitika. Zvimwe zvezvinyanyozivikanwa zvinosanganisira factor V Leiden, iyo inofungidzirwa kuti 3 kusvika ku7 muzana yehuwandu hwevanhu unayo. Mamiriro ezvinhu aya haareve kuti ropa remunhu rinenge rakakora zvakanyanya, asi kuti vakagadzirirwa kuva neropa gobvu.

Pakati pevanhu vese vakave neropa rakavhara mutsinga dzavo, pasi pegumi neshanu muzana vari nekuda kwechimiro chinokonzera ropa gobvu.

Ndezvipi zviratidzo zveropa gobvu?

Vazhinji havana chero zviratidzo zveropa gobvu kudzamara vawana ropa rekugwamba. Kuvhara ropa kunowanzoitika mutsinga yemunhu, izvo zvinogona kukonzeresa marwadzo uye kukanganisa kutenderera mukati nekukomberedza nharaunda kunoitika hohwa.

Vamwe vanoziva kuti vane nhoroondo yemhuri yechirwere chekuvhara ropa. Izvi zvinogona kuvakurudzira kuti vaongororwe nyaya dzekuvhara ropa zvisati zvamuka.

Kuva nemasero eropa akawandisa kunogona kutungamira kune akasiyana zviratidzo. Mienzaniso yeiyi inosanganisira:

• kusaona zvakanaka
• dzungu
• kupwanya kuri nyore
• kubuda ropa zvakanyanya kumwedzi
• gout
• musoro
• BP
• kuvava ganda
• kushaya simba
• mweya wekufema

Kana iwe ukasangana nechimwe chezviratidzo izvi, unofanirwa kuona chiremba wako kuti aedze ropa gobvu:

• kuva neropa rinovhara ropa risingazivikanwe mavambo
• kudzokorora kugwamba kweropa pasina chikonzero chinozivikanwa
• uchiona kudzokororwa kwepamuviri kurasikirwa (kurasikirwa kweanopfuura matatu ekutanga-trimester nhumbu)

Chiremba wako anogona kuraira dzakasiyana siyana dzekuongorora ropa kana uine izvi zviratidzo kuwedzera kune nhoroondo yemhuri yeropa gobvu.

Ndezvipi zvikonzero zveropa gobvu?

Mamiriro ezvinhu anokonzeresa kuwanda kweropa anogona kugarwa nhaka kana kuwanikwa pane imwe nguva inotevera, sezvazvinowanzoitika nekenza. Kutevera idiki sampuro yemazhinji mamiriro anogona kukonzeresa ropa gobvu:

• kanzura
• lupus, iyo inokonzeresa muviri wako kuburitsa mamwe antiphospholipid antibodies, ayo anogona kukonzera kugwamba
• shanduko mune chinhu V
• polycythemia vera, iyo inokonzeresa kuti muviri wako uite masero matsvuku eropa akawandisa, zvichikonzera kuwanda kweropa
• protein C kushomeka
• protein S kushomeka
• prothrombin 20210 shanduko
• kusvuta, izvo zvinogona kukonzera kukuvara kwetishu pamwe nekuderedza kugadzirwa kwezvinhu zvinoderedza kugwamba kweropa

Izvo zvakakosha kuti unzwisise kuti mamiriro anokonzeresa ropa gobvu, uye dzimwe nguva kuumbana kweropa, handizvo chete zvinokonzeresa kugwamba kweropa.

Semuenzaniso, munhu anogona kusangana nechirwere chemwoyo nekuti ropa rake rakasangana nechikanda mumitsipa yavo, izvo zvinoita kuti chando chigadzire. Avo vane kutenderera kwakashata zvakare vanowanzo tenderwa neropa rakagwamba nekuti ropa ravo harifambe nemiviri yavo zvakare. Izvi hazviitirwe nehukuru hweropa. Panzvimbo iyoyo, tsinga uye tsinga dzevanhu ava zvakakanganisika, saka ropa harigone kufamba nekukurumidza sezvazviri.

Ropa gobvu rinoonekwa sei?

Chiremba wako anotanga chirongwa chekuongorora nekutora nhoroondo yako yekurapa. Vachabvunza mibvunzo nezve chero zviratidzo zvaungave uchisangana nazvo pamwe nehutano nhoroondo.

Chiremba wako angango kuraira kuongororwa kweropa, asi kazhinji mumatanho. Chikonzero cheichi ndechekuti dzakawanda zvekuyedzwa kweropa gobvu zvinodhura uye zvakanyatsojeka. Saka ivo vachatanga neakajairika bvunzo, uyezve voodha zvimwe zvakaringana kana zvichidikanwa.

Muenzaniso weimwe bvunzo dzeropa dzinoshandiswa kana chiremba wako achifunga kuti ungave uine gobvu reropa dzinosanganisira:

• Yakazara kuverenga kweropa: Muedzo uyu unovhenekesa kuvepo kwemasero matsvuku eropa uye maplatelet muropa. Yakakwira hemoglobin uye hematocrit mazinga anogona kuratidza kuvapo kwechimiro senge polycythemia vera.
• Yakagadziriswa protein C kuramba: Iyi bvunzo yekuvapo kwechinhu V Leiden.
• Prothrombin G20210A kuchinja mutserendende: Izvi zvinotarisa kuvepo kweantithrombin, protein C, kana protein S zvisizvo.
• Antithrombin, protein C, kana protein S anoshanda mazinga: Izvi zvinogona kusimbisa kuvepo kwe lupus anticoagulants.

Cleveland Clinic inokurudzira kuti kuyedzwa ropa gobvu kunoitika mushure memavhiki mana kana matanhatu mushure mekuve neropa. Kuedzwa nekukurumidza kunogona kukonzera mhedzisiro-yenhema mhedzisiro nekuda kwekuvapo kwezvinhu zvinoputika muropa kubva kuganda.

Ndeapi marapirwo eropa gobvu?

Kurapa kweropa gobvu kunoenderana nechikonzero chiri kukonzera.

Polycythemia vera

Nepo vanachiremba vasingakwanise kurapa polycythemia vera, vanogona kukurudzira kurapwa kunatsiridza kuyerera kweropa. Kuita muviri kunogona kubatsira kusimudzira kuyerera kweropa nemuviri wako. Mamwe matanho ekutora anosanganisira:

• kazhinji kutambanudza, kunyanya makumbo ako netsoka kusimudzira kuyerera kweropa
• kupfeka mbatya dzekudzivirira, kunyanya kwemaoko ako netsoka, munguva yechando
• kudzivisa kunyanyisa kwetembiricha
• kugara uine hydrated uye kunwa mvura yakawanda
• kutora mabhati starch nekuwedzera hafu-bhokisi re starch kune anodziya mvura yekugeza, iyo inogona kunyaradza iyo inowanzo-inonhuwa ganda inosanganisirwa ne polycythemia vera

Chiremba wako anogona kukurudzira nzira yekurapa inonzi phlebotomy, kwavanoisa mutsinga (IV) mutsinga kuti ubvise imwe ropa.

Mishonga yakawanda inobatsira kubvisa imwe simbi yemuviri wako, iyo inogona kudzikisa kugadzirwa kweropa.

Muzviitiko zvisingawanzoitika, kana mamiriro acho achikonzera kuomarara, senge kukuvara kwemuviri, chiremba wako anogona kukurudzira mishonga yekemotherapy. Mienzaniso yeiyi inosanganisira hydroxyurea (Droxia) uye interferon-alpha. Izvi zvinobatsira kumisa bhonzo rako kubva pakuburitsa masero eropa akawandisa. Nekuda kweizvozvo, ropa rako rinoita shoma.

Kurapa kwemamiriro ezvinhu anokanganisa kuvhara ropa

Kana iwe uine chirwere chinokonzeresa kuti ropa riputike zvakare nyore (sechinhu V chinoshanduka), chiremba wako anogona kukurudzira mamwe marapirwo anotevera:

• Antiplatelet kurapa: Izvi zvinosanganisira kutora mishonga inodzivirira masero eropa ane chekuita nekugwamba, anonzi maplatelet, kubva mukunamatira pamwechete kuita chando. Mienzaniso yeiyi inogona kusanganisira aspirin (Bufferin).
• Anticoagulation kurapa: Izvi zvinosanganisira kutora mishonga inoshandiswa kudzivirira kugwamba kweropa, senge warfarin (Coumadin).

Nekudaro, vanhu vazhinji vane mamiriro ezvinhu anogona kuita kuti ropa ravo gobvu havatomboone ropa clot. Nechikonzero ichi, chiremba wako anogona kuongorora ropa gobvu, asi asingakupe mushonga wekuti utore nguva dzose kunze kwekunge vatenda kuti uri panjodzi yekugwamba.

Kana iwe uchikombamira kukugwamba kweropa, iwe unofanirwa kuita mune ehupenyu matanho anozivikanwa kuti uderedze mukana wavo. Izvi zvinosanganisira:

• kurega kusvuta
• kuita chiitiko chemuviri nguva dzose
• kutora mikana yakawanda yekutambanudza nekufamba kana uchifamba nzendo refu mundege kana nemotokari
• kugara uine hydrated

Ndeapi matambudziko eropa gobvu?

Kana uine ropa gobvu, uri panjodzi huru dzekugwamba kweropa, zvese mutsinga dzako netsinga. Ropa rinovhara mutsinga dzako zvinokanganisa kuyerera kweropa kunzvimbo dzakakosha dzemuviri wako. Pasina kukwana kweropa kuyerera, nyama hadzigoni kurarama. Kana iwe uchifunga kuti unogona kunge uine ropa rakavhara, tsvaga kurapwa nekukurumidza.

Imwe yemhedzisiro inogona kuuraya yeropa gobvu mapurmoni emboli, ayo anogwamba muropa anovhara imwe kana dzakawanda dzemidziyo yemapapu mumapapu. Nekuda kweizvozvo, mapapu haakwanise kuwana oxygenated ropa. Zviratidzo zveichi chiitiko zvinosanganisira kupfupika kwemweya, kurwadziwa pachipfuva, uye kukosora kunogona kuve neropa riripo. Iwe unofanirwa kutsvaga kurapwa kwekukurumidzira kana iwe uchifunga kuti unogona kuve nemapermon emboli.

Ndeapi maonero eichi chiitiko?

Sekureva kweCleveland Clinic, parizvino hapana dhata inoratidza kuti ropa gobvu rinokanganisa tarisiro yeupenyu. Zvisinei, kana mhuri yako iine nhoroondo yemamiriro acho, ungangoda kubvunza chiremba wako nezve njodzi dzinogona kuitika.