Kupisa kwezuva

Kupisa kwezuva kutsvuka kweganda kunoitika mushure mekunge wanyatso zara kuzuva kana imwe mwenje ye ultraviolet.

Zviratidzo zvekutanga zvekupiswa nezuva zvinogona kusaonekwa kwemaawa mashoma. Iyo yakazara mhedzisiro kuganda rako inogona kunge isingaoneke kwemaawa makumi maviri nemana kana kupfuura. Zviratidzo zvinogona kuitika zvinosanganisira:

• Dzvuku, ganda nyoro rinodziya kune iro bata
• Blister anokura maawa kusvika mazuva gare gare
• Kuita kwakanyanya (dzimwe nguva kunonzi kutapiswa nezuva), kusanganisira kupisa muviri, kutonhora, kusvotwa, kana kuputika
• Ganda rinodzvanya munzvimbo dzakatsva nezuva mazuva mazhinji mushure mekutsva nezuva

Zviratidzo zvekupiswa nezuva kazhinji ndezvenguva pfupi. Asi kukanganisa kwemasero eganda kunowanzo kuve kwechigarire, izvo zvinogona kuve nemhedzisiro yakakomba yenguva refu. Izvi zvinosanganisira kenza yeganda uye kuchembera kwekutanga kweganda. Panguva iyo ganda parinotanga kuve rinorwadza uye rakatsvuka, kukuvara kwaitika. Marwadzo akaipisisa pakati pe6 kusvika 48 maawa mushure mekuratidzwa nezuva.

Kupisa kwezuva kunoguma kana huwandu hwekupiswa nezuva kana imwe ultraviolet mwenje sosi inopfuura kugona kwemelanin kuchengetedza ganda. Melanin inodzivirira ganda (pigment). Kupisa kwezuva mumunhu ane ganda rakapfava kunogona kuitika mumaminitsi asingasviki gumi nemashanu masikati ekuratidzwa nezuva, nepo munhu ane ganda rakasviba achigona kubvumira kuratidzwa kumwechete kwemaawa.

Ramba uchifunga.

• Iko hakuna chinhu chakadai se "hutano tan." Kudzivirirwa kwezuva kusadzivirirwa kunokonzera kukwegura kwekutanga kweganda nekenza yeganda.
• Kubuda kwezuva kunogona kukonzera kupisa kwekutanga uye kwechipiri.
• Gomarara reganda rinowanzoonekwa mukukura. Asi, zvinokonzereswa nekuratidzwa kwezuva uye kupisa kwezuva kwakatanga kubvira paudiki.

Zvinhu zvinoita kuti kupisa kwezuva kuve nyore:

• Vacheche nevana vane hanya zvakanyanya nekupiswa kwezuva.
• Vanhu vane ganda rakanaka vanowanzoita kupisa kwezuva. Asi kunyange rakasviba uye dema ganda rinogona kupisa uye rinofanira kuchengetedzwa.
• Mwaranzi yezuva ine simba mukati menguva dza 10 a.m. kusvika 4 p.m. Mwaranzi yezuva inosimbawo kumatunhu akakwirira uye kumatambo ezasi (padyo neequator). Kufungisisa pamusoro pemvura, jecha, kana sinou kunogona kuita mwaranzi inopisa yezuva kusimba.
• Mwenje yezuva inogona kukonzera kupisa kukuru kwezuva.
• Mimwe mishonga (yakadai seantibiotic doxycycline) inogona kuita kuti ganda rako rive nyore kupiswa nezuva.
• Zvimwe zvehutano mamiriro (senge lupus) zvinogona kukuita kuti unyatsoziva zuva.

Kana iwe ukawana kupisa kwezuva:

• Tora shawa inotonhorera kana kugeza kana kuisa yakanyoroveswa machira, anotonhorera machira ekutsva.
• Usashandise zvigadzirwa zvine benzocaine kana lidocaine. Izvi zvinogona kukonzera kukanganiswa kwevamwe vanhu uye kuita kuti kutsva kutonyanya.
• Kana paine mhoni, mabhandeji akaoma anogona kubatsira kudzivirira hutachiona.
• Kana ganda rako risiri kubhowa, kirimu inonyorova ingashandiswa kudzikamisa kusagadzikana. Usashandise bata, petroleum jelly (Vaseline), kana zvimwe zvinogadzirwa nemafuta. Izvi zvinogona kuvhara pores kuitira kuti kupisa uye ziya zvisakwanise kutiza, izvo zvinogona kukonzera hutachiona. Usatore kana kubvisa chikamu chepamusoro chemablisters.
• Makirimu ane mavitamini C uye E anogona kubatsira kudzikisira kukuvara kwemasero eganda.
• Over-the-counter mishonga, yakadai sebuprofen kana acetaminophen, inobatsira kubvisa marwadzo kubva pakupiswa nezuva. Usape aspirin kuvana.
• Cortisone makirimu anogona kubatsira kudzikisa kuzvimba.
• Nguo dzakasununguka dzedonje dzinofanira kupfekwa.
• Inwa mvura yakawanda.

Nzira dzekudzivirira kupisa kwezuva dzinosanganisira:

• Shandisa rakakura rakachenesa sunscreen reSPF 30 kana kupfuura. Girazi rakakura rezuva rinodzivirira kubva kune ese UVB uye UVA mwaranzi.
• Nyorera huwandu hweruzhinji hwehusiku hwezuva kuti ufukidze zvizere ganda rakafumurwa. Dzorera zvakare zuva rinodzivirira zuva zuva roga roga maawa maviri kana kazhinji sekutaura kunoita tsamba yacho.
• Dzorera zvakare sunscreen mushure mekushambira kana kudikitira uye kunyangwe kana kwave nemakore.
• Shandisa bharumu yemiromo ine sunscreen.
• Pfeka ngowani ine brim yakafara uye zvimwe zvipfeko zvinodzivirira. Chiedza-chekupfeka chinoratidza zuva zvakanyanya.
• Gara kunze kwezuva mukati memaawa apo mwaranzi yezuva yakasimba kwazvo pakati pegumi kusvika na4 dzemasikati.
• Pfeka magirazi ezuva ane UV kudzivirira.

Shevedza mubatsiri wezvehutano ipapo kana iwe uine fivha ine kupisa kwezuva. Zvakare fona kana paine zviratidzo zvekuvhunduka, kupera kupisa, kupera mvura mumuviri, kana kumwe kuita kwakakomba. Zviratidzo izvi zvinosanganisira:

• Kunzwa kupera simba kana kuita dzungu
• Kukurumidza kupomba kana kufema nekukurumidza
• Yakanyanya nyota, hapana weti kuburitsa, kana maziso akanyura
• Pale, clammy, kana inotonhorera ganda
• Nausea, fivha, kutonhora, kana kukurumidza
• Maziso ako anokuvadza uye anotarisisa kuchiedza
• Yakasimba, inorwadza mablister

Iye mupi achaita bvunzo dzepanyama uye otarisa ganda rako. Iwe unogona kubvunzwa nezve yako nhoroondo yezvokurapa uye zvazvino zviratidzo, zvinosanganisira:

• Kutsva kwezuva kwakaitika riini?
• Kangani iwe unowana kupisa kwezuva?
• Une maronda here?
• Yakawanda sei muviri wakatsva nezuva?
• Unotora mishonga ipi?
• Iwe unoshandisa chinodzivirira zuva kana sunscreen? Rudzii? Yakasimba sei?
• Ndezvipi zvimwe zviratidzo zvaunazvo?

Solar erythema; Kupisa kubva kuzuva

• Kunopisa
• Kudzivirirwa nezuva
• Gomarara reganda, melanoma pachigunwe chemunwe
• Gomarara reganda, kuvhara-pedyo kwe lentigo maligna melanoma
• Gomarara reganda - padhuze padanho repamusoro III melanoma
• Gomarara reganda - padyo padanho IV melanoma
• Gomarara reganda - melanoma inopararira pamusoro
• Kupisa kwezuva
• Kupisa kwezuva

American Academy yeDermatology webhusaiti. Sunscreen FAQs. www.aad.org/sun-protection/sunscreen-faqs. Yakasvika Zvita 23, 2019.

Habif TP. Zvirwere zvine chekuita nechiedza uye kusagadzikana kwemavara. Mune: Habif TP, rakanyorwa. Clinical Dermatology: Ruvara Gwara Rekuongorora uye Kurapa. 6th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2016: chits. 19.

Krakowski AC, Goldenberg A. Kuratidzwa nemwaranzi kubva kuzuva. Mune: Auerbach PS, Cushing TA, Harris NS, eds. Auerbach's Wilderness Mushonga. 7th ed. Philadelphia, PA: Elsevier; 2017: chits.